POWERHOUSE Van Spaendonck:
“Bouw een ijzersterke cultuur”
Worstel jij ook met de vraag hoe je jouw medewerkers tevreden houdt binnen je organisatie? Organisatiefuturoloog Arjen Banach vertelt hoe je met focus op cultuur een inspirerende werkgever kunt worden. “Het succes van onze bedrijven is niets anders dan een reflectie van cultuur”.
Binnen de meeste bedrijven staat er ontzettend veel op papier: denk aan de manier waarop de organisatie gestructureerd is, maar ook bijvoorbeeld de KPI’s. Toch zijn het volgens Arjen juist de dingen die je niet direct kunt zien, die een veel groter effect hebben op succes. “Het allerbelangrijkste is cultuur: hoe doen we het hier met elkaar?”, vertelt hij. “In de kern ligt je missie, daaruit komen waarden. Vanuit die waarden creëer je rituelen die jou als onderneming onderscheiden. Dit is waar je medewerkers op feestjes over vertellen wanneer hen gevraagd wordt hoe het is om bij jou te werken.”
Met deze kennis kun je op drie manieren omgaan:
De 4 v’s van proactiviteit
Uiteraard is het wenselijk om als werkgever proactief om te gaan met cultuur, maar hoe doe je dat? Volgens Arjen zijn er vier v’s waar je op moet letten:
Veerkracht
‘Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg’, veel mensen kennen deze tegeltjeswijsheid wel. Maar klopt dit nog? Eigenlijk is het niet meer van deze tijd. Je krijgt nu zonder aanpassingen niet meer hetzelfde resultaat, maar juist een beetje minder. Aanpassingsvermogen en wendbaarheid zijn dus cruciaal. Je moet continu in beweging zijn en open staan om je aan te passen.” Arjen legt uit dat veel ondernemers bijzonder eigenwijs zijn. Toch is het belangrijk om te leren je manier van denken aan te passen. “Je hebt niet altijd gelijk.”, stelt hij.
Voor aanpassingsvermogen en veerkracht is creativiteit nodig. Helaas is dat iets wat we, naar mate we ouder worden, steeds minder goed kunnen. “Als je vijf jaar oud bent, heb je nog 98% van je creativiteit. Wanneer je 8 bent, is dat al gezakt naar 32%, je bent immers al een aantal jaar naar school geweest. Wanneer je 44 bent, ben je in een permanente staat van serieusheid beland. Probeer dus actief veerkracht en creativiteit in je cultuur te krijgen. Niet alleen bij jezelf, maar ook bij je medewerkers.”
Hoe zijn we van waarde?
Vervolgens is het zaak om goed in kaart te brengen waar jouw waarde als onderneming zit. “Als je in het mkb zit, sta je dicht op waar het allemaal gebeurt, een medewerker moet het nut kunnen ervaren.” Arjen legt dit uit door middel van een vergelijking met een spookhuis. Wanneer we worden gevraagd een spookhuis vol enge dieren binnen te lopen, dat ook nog eens in brand staat, zijn we sneller geneigd om dat te doen voor een geliefde, dan voor een briefje van vijf euro. “Motion is created by motion. Wil je beweging zien? Dan moet je emotioneel geraakt worden. Dat gaat verder dan een taakomschrijving.”
Arjen vertelt dat we niet alleen moeten kijken naar het salaris wat we een medewerker bieden, maar juist ook de mentale fooi. Welke ervaringen krijgen je mensen elke dag mee? “Je moet hiervoor investeren in je personeel. Toch aarzelen veel ondernemers hierover, omdat ze bang zijn dat mensen daarna weggaan. Maar is het niet veel erger als ze blijven, maar zich niet ontwikkeld hebben?”
Of het werk wat je doet van waarde is, hangt ook af van hoe goed het werk aansluit bij jou als persoon. Steeds meer ondernemers kijken dan ook liever of een sollicitant bij het DNA van de onderneming past, dan naar een rigide vacature. Uiteraard is het vervolgens ook zaak om de vinger aan de pols te houden en te onderzoeken wat er speelt bij mensen. “Ga hiervoor echt het gesprek aan met je mensen, in plaats van een survey op te sturen. Dat doe je met je kinderen toch ook niet? Waarom doen we het dan bij volwassenen wel?”
Vooruitgang
Arjen benadrukt dat je alleen vooruit kunt als je korte metten maakt met doorgeslagen regeldruk. Dit noemt hij ook wel zeemeeuwmanagement: binnen komen vliegen, alles onder kakken en vervolgens weer snel naar buiten vliegen. “Je moet een hoog niveau van vertrouwen hebben. Maar als mensen zelf mogen beslissen, en je vraagt ze hierbij het beste voor te hebben met het bedrijf, geven ze uiteindelijk minder uit. We hebben al die regeltjes dus bedacht voor de 1% die wel uit de bocht vliegt, maar in totaal kosten die regels zelf veel meer geld. Het grootste knelpunt van regeldruk is dat je de denkkracht van mensen uitschakelt, ze worden dan niet meer gestimuleerd om na te denken.”
Het is volgens Arjen een grote fout om als ondernemer alles onder controle te willen houden, na verloop van tijd kunnen we niet meer bijbenen wat er allemaal op ons afkomt. “We zijn dus helemaal niet meer in control. Dat lijkt heel vervelend, maar dat is gewoon hoe het is. Als we nog niet zo lang bezig zijn, doen we alles structureel en gepland. Je moet uiteindelijk juist gaan experimenteren en micro-innovaties stimuleren. Zo kun je zo slim mogelijk inspelen op de realiteit van nu.”
Verbinding
De laatste v staat voor verbinding, hierbij draait het allemaal om aandacht en werkdruk. Arjen legt uit dat er vier zones zijn waar je medewerkers zich in kunnen bevinden:
- De zombiezone: Hierbij is er geen aandacht voor je medewerkers, maar ook geen werkdruk.
- De comfortzone: Er is aandacht, maar geen werkdruk.
- De hyperzone: Er is geen aandacht, maar wel werkdruk. “Dit zagen we vooral tijdens de coronacrisis veel gebeuren.”
De leerzone: Er is zowel aandacht als werkdruk. “Hier mag je experimenteren in een veilige omgeving. De rol van de ondernemer is hierbij cruciaal.”
Arjen vult dit aan met: ‘’Met werkdruk is niet altijd iets mis. Het mag er zijn, maar alleen in een cultuur van aandacht voor de mens achter de werknemer.’’
Van werk uitvoeren naar werk uitvinden
Waar je vroeger als ondernemer alles bepaalde en de koers uitzette, hoeft dat tegenwoordig niet meer zo te zijn. Zo worden je medewerkers niet alleen uitvoerders, maar ook uitvinders binnen je bedrijf. “Veel ondernemers zijn wel bereid tijd vrij te maken wanneer iemand met een goed idee komt. Toch gebeurt daar uiteindelijk vaak weinig mee. De reden daarvoor is dat je juist tijd vrij moet maken voor het bedenken van initiatieven. Geef iedereen binnen je bedrijf een uur per maand om die uitvindersrol te pakken. Kijk wat je allemaal tegenkomt, elke dag bevat kansen om te vernieuwen. Maar als je medewerkers die uitvindersrol niet hebben, gaan ze het niet herkennen.
“Krapte op de arbeidsmarkt is iets macro-economisch, maar voor een ondernemer bestaat slechts het gebrek aan onderscheidend werkgeverschap. Je moet meer doen dan ergens een A4-tje ophangen met een vacature. En ja, er zijn nog steeds bedrijven die dat doen. Dat betekent dat je nog steeds kunt opvallen met inspirerend leiderschap!”